මෙවර මහ කන්නයේ වී වගාව ආරම්භ කරනු ලැබුවේ අභියෝග මැදිනි. ඊට කාලගුණික සහ දේශගුණික තත්ත්වයන්වල හොඳ ප්‍රතිචාර ලැබිණි. කුමන අභියෝග පැමිණිය ද හෙක්ටයාර් ලක්ෂ 8කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් එනම්, රට තුළ මහ කන්නයක සමස්ත වගා බිම් ප්‍රමාණය උපරිමය මෙවර වගා කළ හැකි වුණි. එහි සාමාන්‍ය අස්වැන්න මෙට්‍රික් ටොන් ලක්ෂ 32කට අධික ප්‍රමාණයකි. එහෙත් කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව මඟින් ප්‍රකාශයට පත් කර ඇති 2022 නවතම බෝග පුරෝකතන වාර්තාවට අනුව සාමාන්‍යයෙන් සියයට 30%ක පමණ අස්වැන්නේ පහළ යාමක් අපේක්ෂා කළ හැකි වගය. මෙවර අස්වැන්න ලැබීමට පෙර පැවති බොහෝ කාබනික විරුද්ධ මතධාරීන් දැරූ අදහස. ඒ අනුව දැනට ලැබීමට නියමිත අස්වැන්න මෙ. ටො. ලක්ෂ 23කට ආසන්නය. එය මෙට්‍රික් ටොන් ලක්ෂ 14ක් පමණ එනම්, මාස 7ක පමණ දේශීය පරිභෝජනයට ප්‍රමාණවත් නිෂ්පාදනයකි. එහෙත් ක්ෂේත්‍රයේ බිම් මට්ටමේ පවතින තත්ත්වයත් මාගේ දැනුම සහ විශ්වාසයත් අනුව එය ඊට වඩා වැඩි වනු ඇත. මෙවර වී වගාවට විවිධ වර්ගයේ රසායනික පොහොරත් කිසියම් ප්‍රමාණයක් භාවිත වීමත් ඊට බලපෑ කරුණකි.
සැබැවින්ම කෘත්‍රිමව හිඟයක් ඇතිකළහොත් මිසෙක කිසිදු සහල් හිඟයක් මෙවර ඇතිවිය නොහැකිය. මෙවර අපට ඉදිරියේදී යල කන්නයේදී ලැබීමට නියමිතයි. එහිදී 70%ක ප්‍රමාණයක අස්වැන්නක් ලැබුවත් රටට සාමාන්‍යෙයන් මාස 05කට පමණ ප්‍රමාණවත් සහල් නිෂ්පාදනයක් ලැබිය හැකිය. එසේම දේශීය වශයෙන් දැනට අලෙවි වන සහල් මහ කන්නයේ ඒවා නොවේ. 2020/21 මහ කන්නය සහ 2021 යල කන්නයේ නිෂ්පාදනය කරනු ලැබූ ඒවාය. පසුගිය වසරේ සහල් නිෂ්පාදනය රටේ දේශීය පරිභෝජන අවශ්‍යතාවයෙන් මාස 16කට පමණ ප්‍රමාණවත්විය. කාබනික නිෂ්පාදනයෙන් අස්වැන්නක් නොලැබේ යැයි ඇතිවූ තත්ත්වය නිසා ඇති වූ අවිශ්වාසය මතය වී සහ සහල් දෙකම එකවර මිල ඉහළ ගියේ. මෙවැනි නිෂ්පාදනයත් නොලැබේ යැයි ඇතිවූ අවිනිශ්චිතතාව මිල ඉහළ යෑමට හේතු වුණි. එසේ මිලෙහි ඇතිවූ ඉහළ යාම මිස කිසිදු දේශීය සහල් හිඟයක් තිබෙනවදැයි අප විමසා බැලිය යුතුය. මේ වන විට කිසිම ප්‍රදේශයක සහල් හිඟයක් නොමැත. සහල් අලෙවිය ද අඩු වී ඇත. මේ අනුව දැනට තිබෙනවාට වඩා උත්සව සමය වන විට සහල් මිලේ පහළ යාමක් අනිවාර්යයෙන් සිදු වේ.
සෞභාග්‍යයේ මාවත
ඉඳින් මෙවර මහ කන්නයට ලැබෙන මාස 7ක නිෂ්පාදනය අපට පෙබරවාරි මස සිට ඉදිරියට රට තුළ ප්‍රමාණවත් වනු ඇත. එවැනි පසුබිමක් තුළ මෙවර යල කන්නයේ අපට 70%කින් කාබනික වගාවට යෙදීම තුළින් සාර්ථක කරගතහොත් අපට කිසිඳු සහල් හිඟයක් ඇති නොවේ. එවැනි සුළුවෙන් සහල් හිඟ තත්ත්වයක් ඇතිවුවහොත් ඊට මුහුණදීමට දැනටමත් කිසියම් සහල් ප්‍රමාණයක් ආනයනය කර ඇත. එමනිසා කිසිදු ආකාරයක හිඟයක් පවතින දත්ත සහ තොරතුරු අනුව ඇතිවිය නොහැකිය. අවශ්‍යතාවය මත සහල් මෙ. ටො. ලක්ෂ 02ක පමණ ආරක්ෂිත තොගයක් තබාගැනීම ද මෙහිදී වැදගත්ය. එහෙත් එයින් කිසිදු ආකාරයකට වී ගොවියාට හානියක් නොවීමට වී අලෙවි මණ්ඩලය වගබලා ගනු ලබයි.
සෞභාග්‍යයේ දැක්ම ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනයට අනුව මෙරට සහතික මිල එක්වරම රුපියල් 50 සීමාවට ඉහළ නැංවිණි. එසේම ගොවියෙකුගෙන් වී කිලෝ 2000ක් පමණයි කලින් මිලදී ගැනුණේ. එකල ගොවියාට ඉතිරිය අලෙවි කිරීමට සිදුවූයේ පුද්ගලික අංශයටයි. දැන් එසේ නොවේ. වී ඕනෑම ප්‍රමාණයක් වී අලෙවි මණ්ඩලය ගොවීන්ගෙන් මිලදී ගැනේ.
අනෙක ගොවි ජනතාව වී අලෙවි මණ්ඩලයට රැගෙන එන වී සඳහා මෙයට පෙර ප්‍රවාහන මුදල් ලබා නොදුණි. එහෙත් සෑම වී කිලෝවකටම පසුගිය කන්නයේ රුපියල් 1.50කුත් දැනට රුපියල් 2.00කුත් ඒ සඳහා ගෙවනු ලැබේ. තවද ගොවිබිම්වලටම ගොස් රජය වී මිලදී ගැනීමට තීරණය කර තිබේ. ඊට ජංගම ක්‍රමවේද ආරම්භ කර ඇත. එමෙන්ම නියෝජිතයන් මාර්ගයෙන් වී මිලදී ගැනීමේ වැඩසටහනක් ද ආරම්භ කර තිබේ.
මෙරට සුළු හා මධ්‍ය පරිමාණ මෝල් හිමියන් ද සහල් කර්මාන්තයට විශාල කාර්යභාරයක් ඉටු කරන්නෝය. ඔවුන් ද සම්බන්ධ කර ගනිමින් ඉහළ තෙතමනයක් සහිත වී සඳහා ද ගොවි ජනතාවට ඉහළ මිලක් ලබා දී තිබේ. තවද එකල හොඳ තත්ත්වයේ ගබඩා 50ක් වත් අපට නොවීය. වර්තමානය වන විට යුද හමුදාවේ ද සියලු ශක්තිය යොදවා ඉතාමත් හොඳ තත්ත්වයේ ගබඩා 325ක් දිවයින පුරා ඉදිකර තිබේ. එම ධාරිතාව මෙට්‍රික් ටොන් ලක්ෂ 3 ½ක් පමණය. අනෙක කලින් වී අලෙවි මණ්ඩලයට වී ලබාගැනීමේදී මුදල් ලබාදීමට සති ගණන් වැය වුණි. එහෙත් දැන් අත්පිට මුදලට මිලදී ගැනේ. ඒ, වී ලබා දුන් දිනයේම ජනතාවට මුදල් ලබා දෙමිනි. තවද, තදබදය අවම කිරීමට සෑම වී බෑගයක්ම වෙන වෙනම කිරා මැන මිලදී ගැනේ. පෞද්ගලික අංශයේ මිලදී ගන්නා ආකාරයටම සියලු තොග එකවර පාලම් තරාදි මඟින් කිරා මිලදී ගනු ලැබේ. වෙනදා වී අලෙවි මණ්ඩලයට වී මිලදී ගැනීමට මුදල් ලැබුණේ පෞද්ගලික අංශයට වී මිලදී ගැනීමට මුදල් නිකුත් කිරීමෙන් පසුවය. එහෙත් අද ප්‍රථමයෙන්ම වාණිජ බැංකු හරහා මුදල් ලැබෙන්නේ වී අලෙවි මණ්ඩලයටය. එය ද සතුටකි. ඒ, මා හෙක්ටර් කොබ්බෑකඩුව ගොවි කටයුතු පර්යේෂණ ආයතනයෙන් වසර 20කට අධික කාලයක් තුළ වෘත්තීය පර්යේෂකයකු ලෙස ලබාගත් නව දැනුම අනුවය.
එසේම අමාත්‍ය මණ්ඩල අනුමැතිය යටතේ ඉතා හොඳ මිලකට, විශේෂයෙන් නාඩු වී කිලෝවකට රුපියල් 90කුත්, සම්බා වී කිලෝවක් රුපියල් 92ක මිලකටත්, කීරි සම්බා වී කිලෝවක් රුපියල් 95ක් ලෙසත් ඉතා හොඳ මිලක් ගොවියාට දැන් ලැබේ. ඊට අමතරව සෑම වී කිලෝවක් සඳහා ම රු. 2 ක ප්‍රවාහන වියදම ද ගෙවනු ලබයි. කාබනික වගාවට යොමු වූ ගොවි ජනතාවට මේ අභියෝගාත්මක අවස්ථාවේදී ඉතා හොඳ ජයග්‍රහණයක් ඒ අනුව ලබා දී ඇත. ගොවි ජනතාවගේ වී මිල ගැන පැවති බලාපොරොත්තු ඉටු වී තිබේ. එහිදී කලින් සඳහන් ක්‍රමවේද කිහිපයම භාවිත කර තිබේ. ඍජු මිලදී ගැනීම්, නියෝජිත මාර්ගයෙන් මිලදී ගැනීම්, සුළු හා මධ්‍ය පරිමාණ වී මෝල් හිමියන් හරහා මිලදී ගැනීම්, තෙත වී මිලදී ගැනීම් ආදියෙන් වී නිෂ්පාදකයා ආරක්ෂා කිරීමට අවශ්‍ය සෑම ක්‍රියාමාර්ගයක් ම ගෙන ඇත.
පාරිභෝගිකයාටත් සහල් වෙනුවෙන් සහනාධාරයකට යා යුතුය යන්න මාගේ විශ්වාසයයි. මෙරට එක් පුද්ගලයකු මසකට සහල් කිලෝ 10කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් පරිභෝජනය කරයි. දිනකට රටට සහල් මෙට්‍රික් ටොන් 6500ක් අවශ්‍යය. මසකට සහල් මෙට්‍රික්ටොන් ලක්ෂ 2ක් මෙන්ම වසරකට මෙට්‍රික් ටොන් 24ක් ද අවශ්‍යය. ඒ අනුව ප්‍රධාන ආහාර භෝග‍ෙය් මිල පාලනය කළ නොහැකි ලෙස ඉහළ යන්නේ නම් මිල පාලනයකට ලක්කළ යුතුමය. සාමාන්‍යයෙන් සහල් මිල ඉහළ යෑමක් වන්නේ වසර අවසාන කාලයේදීය. ඒ කාලසීමාව වන විට මිල පාලනයට ලක්කිරීම වැදගත්ය.
නිෂ්පාදන වාසි
මෙරට ජනතාවගේ ජීවන වියදම් දත්ත පිළිබඳත් අවධානය යොමු කළහොත් මාසික ආදායමෙන් 35%ක් තරම් කොටසක් පුද්ගලයෙකු වැය කරන්නේ ආහාරපාන සඳහාය. වතුකරයේ මෙන්ම ග්‍රාමීය අංශයේ ජීවත්වන ජනතාව ආදායමෙන් 50%ක් පමණ ඊට වියදම් කරයි. සහල්, පොල් සහ එළවළු මිල ඉහළ යෑම උද්ධමනයට බලපායි. ආදායමෙන් ආහාරපානවලට වෙන්කෙරෙන 35%ක් පමණ කොටසින් 13.7%ක් පමණ සහල්වලටයි ජනතාව වියදම් කරන්නේ. එය එළවළුවලට 10%ක් හා පොල්වලට 3.7%ක් තරම් වන බවට පර්යේෂණ වාර්තා හෙළි කරයි. මෙවැනි තත්ත්වයක් තුළ පාරිභෝගික ආරක්ෂණයටත්, ජීවන වියදම පාලනයටත් මිල පාලනයක් අවශ්‍යයය.
සැබැවින්ම අස්වනු නොලැබෙන කාලසීමා තුළ වෙළෙඳපොළට ලැබෙන්නේ ගබඩා කර රැස්කර තබාගන්නා ලද වී තොගය. මෙරට සමස්ත නිෂ්පාදනයෙන් 65%ක පමණ අස්වැන්නක් ලැබෙන්නේ මහ කන්නයෙනි. (ජනවාරි 15 සිට අප්‍රේල් 15 පමණ වන තෙක්) ඉතිරි 35% යල කන්නයෙන් (අගෝස්තු සිට සැප්තැම්බර්) ලැබේ. සෑම වසරකම අවසාන මාස කිහිපය තුළ අනෙකුත් මාසවලට සාපේක්ෂව වී සහ සහල් මිල ඉහළ යෑම සාමාන්‍ය තත්ත්වයකි.
තවදුරටත් විස්තර කළහොත් වී අලෙවි මණ්ඩලය වී මිල ඉහළ දැමීම තුළින් සිදුවන්නේ නිෂ්පාදකයාට විශාල වාසියකි. අප වී මිලට සාපේක්ෂව කිසිසේත්ම සහල් මිල ඉහළ නොදමමු. අපේ මිල ගොවි ජනතාවට ලොකු සහනයකි. අපගේ ප්‍රධාන අරමුණ ලාභ ලබාගැනීමට වඩා සමාජ සුබසාධනයයි. ඒ සඳහා රාජ්‍ය මැදිහත්වීම අවශ්‍යමය. ඒ නිසා අලාභයක් ලබා හෝ සාධාරණ මිලකට අප සහල් ලබා දෙන්නෙමු. එයින් මූල්‍යමය වශයෙන් සිදුවන අලාභයට වඩා විශාල ආර්ථික වාසියක් මේ රටේ ආර්ථිකයට, ජනතාවට සිදු වේ. ඒ බලපෑම අපේ මූල්‍යමය වශයෙන් සිදුවන පාඩුවට වඩා අති විශාලය. පසුගිය කාලසීමාව තුළ අප සතු වී තොග අවසන් වීමත් සමඟම මෙරට පැවැති සහල් මිල කිසිදු හේතුවක් නැතිව අසාමාන්‍ය අයුරින් ඉහළ නැංවුණි. දෙසතියක් තුළ සහල් කිලෝවක් රුපියල් 65කින් ඉහළ යනු පෙනිණි. එවැනි අවස්ථාවකදී සතියකට සහල් මෙට්‍රික් ටොන් 50,000ක් පරිභෝජනය කරන මෙරට ජනතාවට සිදුවූ බලපෑම දැඩිය. මේ තත්ත්වය මාස ගණනාවක් පැවතුණි. ඉඳින්, අප සතුව සංචිතයක් පවත්වාගැනීම තුළ අපට වෙළෙඳපොළ හැසිරවීමට පුළුවන. එවිට රටේ සමස්ත ආර්ථිකයට වන බලපෑම ඉතා විශාලය. පසුගිය වසරේ අප සතුව සහල් තොග තිබෙන තෙක් ලංකා සතොස ආයතනයේ සහල් ටෙන්ඩර් මිල නියම වූයේ වී අලෙවි මණ්ඩලයේ මිලට අඩුවෙනි. එහෙත් අපගේ තොග අවසන් වූ විට එම තත්ත්වය සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් වුණි.
රජය මෙරට ගොවි ජනතාවට ජලය ලබා දෙයි. පොහොර සපයයි. එසේම අනෙකුත් යටිතල පහසුකම් ද ලබා දෙයි. ඉහළ මිලකට වී අස්වනු මිලදී ගනු ලබයි. තවද, අස්වනු හානි වූ විට වගා රක්ෂණයක් ද ලබා දෙයි. සහනාධාර පිරිනමයි.
වී අලෙවි මණ්ඩලයේ තොග හමාර වූ කල මසක සහල් පරිභෝජනය සඳහා පමණක් රුපියල් දසලක්ෂ දහතුන්දහසකට වැඩි අමතර වියදමක් ජනතාව දැරීය. එහෙත් අලාභයක් ලබමින් හෝ රජය සතුව සහල් හෝ වී සංචිත තිබුණි නම් එවැනි මිල ඉහළ යෑමක් නොවේ. ඒ නිසා රජයට සිදු වූ අවාසියට වඩා විශාල මූල්‍ය අවාසියක් මෙරට ආර්ථිකයට සිදු විය. අප එයින් බලාපොරොත්තු වන්නේ වැඩි මිලට වී මිලදී ගෙන අඩු මිලට සහල් ලබා දීමෙන් හෝ මිල පාලනයකින් පාරිභෝගික ජනතාව ආරක්ෂා කිරීමය.
වී අලෙවි මණ්ඩලය රටට නැතුවම බැරි, වී වගා කරන ගොවි ජනතාවටත්, පාරිභෝගික ජනතාවටත් අත්‍යාවශ්‍යම ආයතනයකි. ‘සෞභාග්‍යයේ දැක්ම‘ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනය ගොවිබිමට ගෙන යාමට අප ද හවුල් වී සිටිමු. අපගේ නව දැක්මත් සමඟ අද පෞද්ගලික මෝල් හිමියන්ට, වී ජාවාරම්කරුවන්ට වී අලෙවි මණ්ඩලය අභියෝගයකි. ඉදිරියේදී අප බලාපොරොත්තු වන්නේ වී වලට සීමා නොවුණු බඩඉරිඟු, උඳු, රටකජු, මුං ඇට, කව්පි වැනි ධාන්‍ය මිලදී ගැනීමේ ප්‍රධාන රාජ්‍ය යන්ත්‍රණය අප හරහා ක්‍රියාත්මක කිරීමටය. ඊට අවශ්‍ය සියලු ගබඩා ශක්තීන්, තාක්ෂණය අප සතුය. වී අලෙවියට සීමා නොවී ධාන්‍ය මිලදී ගැනීමේ සහ අලෙවි කිරීමේ ආයතනයක් හැටියටත් කටයුතු කිරීමට වී අලෙවි මණ්ඩලය සූදානම්ය. එවිට එක් භෝගයකට සීමා වී තිබූ මේ ආයතනයට අනෙකුත් භෝගයන්ගේ අලෙවි ගැටලුවලටත් විසඳුම් ලබාදිය හැකිය.
ගැටලුවලට විසඳුම්
සැබැවින්ම ඉකුත් මහ කන්නයේ පටන් අප පැවැති ගැටලුකාරී ක්‍රමය වෙනස් කළෙමු. වී අලෙවි මණ්ඩලය ගොවියාගෙන් වැඩි මිලට ගනු ලැබූ වී තොග එකල නැවත ජාවාරම්කාර ඇතැමුන්ටම දුන් අවස්ථා ඉකුත් ආණ්ඩු සමයේ කොතෙකුත් හඳුනාගත හැකි විය. එම වී තොග මෙන්ම ඊට ගෙවූ මුදලත් එකල වී අලෙවි මණ්ඩලයට බොහෝ විට නිසි පරිදි නැවත ලැබී නොතිබුණි. වී නිසි පරිදි මිලදී නොගත්තත් ඒ ඒ ප්‍රධානීන් තම තමන්ගේ වරදාන, වරප්‍රසාද අඩුවකින් තොරව ලබා ගනිමින් කටයුතු කළා මිසෙක මේ ආයතනයේ දියුණුවට කිසිවක් නොකළ බවට වන ලියකියවිලි ද ඕනෑ තරම්ය.
ඒ අනුව මේ ආයතනය පසුගිය කාලසීමාව තුළද මිලදී ගත් වී වලට සිදුවූයේ කුමක්ද යන්න ගැටලුවකි. මෝල් හිමියන්ට එම වී තොග ලබා දෙමින් නැවත සහල් ලබා නොගත් අවස්ථා ද විය. මේ සියල්ලට අප දැන් තිත තබා තිබේ. අප මිලදී ගන්නා වී ඉතාමත් විද්‍යානුකූල ක්‍රමවේදයන්ට අනුව බැංකු ඇපකරයක් ලබාගෙන සහල් කර අලෙවි කර තිබේ. එම සහල් සතොස, සමුපකාර සහ සුපිරි වෙළෙඳසැල් හරහා අඩුම සිල්ලර මිලකට අලෙවි කිරීමට හැකි පරිදි අප වී සහල් කර ලබා දී ඇත.
වී සහල් කිරීමේදී අප පසුගිය කාලයේ අසාදු ලේඛනගත වූ මෝල් හිමියන්ටත්, වී ලබාගෙන සහල් නොදුන් මෝල් හිමියන්ටත් වෙනත් කිසි ආකාරයකින් වංචා කළ අයත් හඳුනාගෙන ඒවා වැළැක්වූයෙමු. රුපියල් 50ට ගත් වී කිලෝවකට රුපියල් 65ක බැංකු ඇපකරයක් තබාගෙනය අප සහල් කිරීමට ලබා දුන්නේ. මේ අනුව ජනතා අපේක්ෂා ඉටුකිරීමට වී අලෙවි මණ්ඩලය කටයුතු කර ඇත. ඉදිරියටත් එය එසේමය.
